Có điều gì đau lòng hơn khi nghe con bạn nói: “Con thật ngốc”? Có thể cảm thấy rất khó chịu khi nghe con cái nói xấu về mình. Trẻ em cảm nhận được sự khó chịu của chúng ta và có thể giải thích điều đó có nghĩa là cảm giác của chúng không bình thường hoặc ổn.
Hãy thử những câu nói lấy cảm hứng từ Montessori này để tạo động lực cho con bạn và giúp thấm nhuần tư duy phát triển giúp chúng không nản lòng về lâu dài:
Phương pháp Montessori khó có thể được tóm gọn trong vài từ – đó là một triết lý rất sâu sắc về giáo dục và sự phát triển của trẻ. Đó là một thế giới quan. Tôi nghĩ một trong những cách dễ nhất để hiểu Montessori nghĩa là gì chính là lắng nghe ngôn từ mà các nhà giáo Montessori sử dụng.
Dưới đây là 7 câu/cụm từ hay được sử dụng ở một môi trường Montessori, và cách mà cha mẹ có thể áp dụng tại nhà.
“BA MẸ THẤY CON ĐÃ RẤT CỐ GẮNG.”
Việc tập trung vào quá trình thay vì sản phẩm là một nguyên lý chính của phương pháp Montessori. Chúng tôi tránh nói “giỏi lắm” hay “con viết đẹp lắm”, thay vào đó hãy nói về việc trẻ đã tập trung như thế nào trong thời gian dài, hay trẻ đã tập viết rất kỹ lưỡng và ai cũng có thể đọc được dễ dàng.
Việc tuyên dương sự cố gắng của trẻ thay vì kết quả đạt được, sẽ giúp trẻ thấm nhuần tư duy phát triển (growth mindset) theo đó trẻ tin rằng mình luôn có thể phát triển bản thân thông qua việc nỗ lực không ngừng.
Thay vì nói với trẻ rằng “con ngoan lắm”, hãy nói “Cha/Mẹ thấy hôm qua con đã đối xử tốt với em khi con nhường cái xe tải cho em.” Cách này cho trẻ biết chúng ta đã thấy hành vi tốt đẹp của trẻ mà không hề có đánh giá nào về trẻ. Thay vì nói “con thật là khéo tay”, hãy thử “Cha/Mẹ thấy con đã vẽ liên tục cho đến khi con hài lòng.”
“CON NGHĨ/ THẤY GÌ/ NHƯ THẾ NÀO VỀ TÁC PHẨM CỦA CON?”
Trong Montessori, đứa trẻ là người thầy của chính mình. Vai trò người giáo viên là những người hướng dẫn để trao cho trẻ các bài trình bày và hỗ trợ cho trẻ, nhưng chính trẻ mới là người khám phá ra mọi thứ thông qua một môi trường và các giáo cụ được chuẩn bị kỹ lưỡng.
Khả năng tự phân tích đánh giá là một phần lớn trong việc khám phá đó.
Khi trẻ hỏi bạn “Cha/Mẹ có thích bức vẽ của con không?” hãy thử hỏi ý kiến của trẻ về bức vẽ đó thay vì chỉ nói rằng bạn thích nó. Hỏi trẻ nghĩ gì về nó, cách trẻ chọn dùng những màu trong đó, và trẻ thích nhất phần nào. Giúp trẻ bắt đầu việc tự đánh giá sản phẩm của mình thay vì trẻ phải tìm kiếm sự chấp thuận của bạn.
“CON CÓ THỂ TÌM THẤY CÁI ĐÓ Ở ĐÂU?”
Sự tự lập là một giá trị chính yếu khác của bất kỳ lớp học hay gia đình Montessori nào. Mục tiêu của nhà giáo Montessori là giúp trẻ làm được những việc cho chính bản thân trẻ. Thế nên dù đôi khi việc trả lời câu hỏi của trẻ về một món đồ ở đâu hay cách làm công việc nào đó sẽ dễ hơn và nhanh hơn cho chúng tôi, thông thường chúng tôi sẽ hỏi lại trẻ, ví dụ “Con có thể kiếm món đồ đó ở đâu?” hay “Con nghĩ có thể nhờ sự trợ giúp của bạn nào?”
Nếu con bạn làm mất một chiếc giày và bạn thấy nó lấp ló dưới giường, hay thử hỏi những câu hỏi dẫn dắt thay vì đưa nó ngay cho trẻ. “Con tháo giày ra ở chỗ nào? Con đã kiếm trong phòng ngủ của con chưa?” Việc này sẽ hơi mất thời gian nhưng rất xứng đáng khi trẻ bắt đầu trở nên chủ động giải quyết khó khăn và ít tìm đến bạn hơn.
“CON MUỐN CÔ/ BA/ MẸ GIÚP PHẦN NÀO?”
Trong một lớp học Montessori, trẻ chịu trách nhiệm cho nhiều thứ, bao gồm chăm sóc giữ gìn môi trường. Trẻ thường rất tự hào nhận lấy trách nhiệm này, dành thời gian để cắm hoa đặt lên bàn, tưới cây, và vui vẻ lau cửa kính và bàn ghế.
Tuy nhiên đôi khi, một công việc có thể quá lớn và trẻ bị choáng ngợp. Trong những trường hợp như vậy, chúng tôi hỏi trẻ chúng tôi có thể giúp trẻ như thế nào. Chúng tôi không muốn nhảy xổ vào và “cứu vớt” đứa trẻ, đồng nghĩa với việc trao cho trẻ thông điệp là trẻ không có khả năng làm việc đó, nhưng cũng không muốn để mặc trẻ.
Ví dụ: Nếu trẻ mệt mỏi nhưng cần phải dọn dẹp đống Lego trước khi ngủ, tự mình dọn hết sẽ khá là quá tải. Hãy thử “Con muốn mẹ giúp dọn những miếng màu gì?” hay “Mẹ sẽ dẹp giúp con các miếng màu vàng, và con thì dẹp mấy miếng màu xanh.” sẽ cho trẻ thấy bạn sẵn lòng dọn dẹp cùng trẻ.
“TRONG LỚP/ NHÀ MÌNH/ CHÚNG TA…” (“Ở nhà mình, chúng ta…” – khi ở nhà)
Cụm từ này được sử dụng để nhắc nhở trẻ về bất kỳ quy tắc lớp học và các hành vi được ủng hộ nào. Đưa ra các lời nhắc nhở dưới dạng câu nói khách quan về cách vận hành của cộng đồng mà trẻ đang thuộc về thay vì các câu ra lệnh khô khan sẽ tăng khả năng có được sự hợp tác từ trẻ.
“Trong lớp mình, chúng ta ngồi một chỗ khi ăn.” sẽ giảm khả năng khơi gợi sự đối đầu từ trẻ so với câu lệnh “Ngồi xuống!”
Giống như tất cả chúng ta, trẻ luôn muốn trở thành một phần của cộng đồng, và chúng ta chỉ cần đơn giản nhắc nhở cách cộng đồng vận hành như thế nào mà thôi.
Nếu bạn có quy tắc đi bộ chậm rãi trong nhà, thay vì nói “đừng có chạy nữa” hãy thử “chúng ta đi bộ trong nhà”.
“ĐỪNG LÀM PHIỀN TRẺ, TRẺ ĐANG TẬP TRUNG ĐẤY.”
Bảo vệ sự tập trung của trẻ là một phần căn bản trong triết lý của Montessori. Các lớp học Montessori dành cho trẻ một khoảng thời gian dài để trẻ được làm việc mà không bị can thiệp xen ngang, thường là 3 giờ. Điều này cho phép trẻ phát triển khả năng tập trung cao độ, mà không bị làm phiền bởi việc phải làm theo một lịch làm việc chung nào đó.
Đôi khi bạn không thể cưỡng lại việc khen trẻ khi trẻ đang làm việc gì đó hay ho nhưng nhiều lúc chỉ giao tiếp bằng mắt thôi cũng đã đủ để phá vỡ sự tập trung của trẻ.
Lần sau khi bạn đi ngang con mình khi con đang tập trung vẽ hay xây một tòa tháp, hãy cố gắng chỉ đi ngang qua mà không nói gì về công việc của trẻ. Bạn có thể ghi nhớ trong đầu và sau đó nói với trẻ rằng bạn đã thấy trẻ rất tập trung làm việc như thế nào.
“THUẬN THEO TRẺ”
Câu cuối cùng này rất quan trọng. Đó là điều mà các giáo viên Montessori hay nói với nhau và nói với phụ huynh của mình – chứ không phải nói với trẻ. Chúng tôi thường tự nhắc nhau rằng “hãy thuận theo trẻ”, hãy tin rằng từng đứa trẻ đang đi theo nhịp phát triển riêng của chính mình, và rằng trẻ đang làm điều gì đó bởi một lý do nào đó.
Điều này nhắc nhở chúng ta tìm kiếm nguyên nhân phía sau hành vi. Nó nhắc chúng ta rằng không phải tất cả đứa trẻ đều đi khi được 1 tuổi hay đọc khi được 4 tuổi. Trẻ không đọc những cuốn sách về sự phát triển hay có chút quan tâm nào về những cột mốc mà “đáng ra” trẻ phải đạt được.
Thuận theo trẻ nghĩa là luôn nhớ rằng mỗi đứa trẻ là độc nhất và có những nhu cầu, đam mê, tài năng riêng biệt, và trẻ nên được dạy và hướng dẫn tương ứng.
Nếu bạn không thể khiến cho trẻ thấy đọc sách là thú vị, hãy thử quan sát xem trẻ thích gì – nếu trẻ thích pha trò, có thể một cuốn sách về những trò đùa sẽ làm trẻ hứng thú, chứ không phải là các cuốn sách “kinh điển” mà bạn biết. Hãy nhớ rằng “thuận theo trẻ” có thể giúp bạn nhìn thấy con mình theo một cách khác và hợp tác cùng trẻ thay vì đi ngược lại với trẻ.
Một trong những điều tuyệt vời của Montessori chính là nó không đơn thuần là một cách giáo dục – nó là cách chúng ta nhìn nhận và sống cùng với trẻ. Dù con bạn không học ở trường Montessori, bạn cũng có thể dễ dàng áp dụng những ý tưởng này ở nhà và nhìn thấy trẻ trở nên tự lập và tập trung hơn.
Dịch: Casa mia Montessori
Nguồn: https://www.mother.ly/…/7-key-phrases-montessori…
