Maria Montessori – The 1946 London Lectures
Tôi đã nói rằng giai đoạn từ ba đến sáu tuổi có tầm quan trọng rất lớn vì giai đoạn này liên quan đến việc mở rộng và hoàn thiện những gì đã đạt được trong giai đoạn trước (0-3). Điều này thường không được công nhận, hiểu hay nghiên cứu. Tuy nhiên, hành vi của trẻ em trong môi trường đã được nhận thấy, với tất cả mọi người gọi đó là tuổi chơi. Các nhà tâm lý học chú trọng đến nó và đưa ra các tuyên bố mơ hồ – rằng trẻ em chơi ở tuổi này – rằng chúng phát triển đặc tính của chúng thông qua việc chơi. Họ cũng nói rằng tính cá nhân của trẻ em được tiết lộ trong việc chơi của chúng. Thực tế là việc chơi của trẻ em đã được khai thác bởi các nhà sản xuất đồ chơi cho trẻ em.
Trẻ có thực sự phát triển qua chơi?
Các nhà tâm lý học nói rằng trẻ em phát triển đặc tính của chúng thông qua chơi, nhưng khi chúng tôi yêu cầu họ giải thích, không lời giải thích nào tới. Các nhà tâm lý học đã có một trực giác, trình bày điều này như thực tế (fact), mà không thể hiện tính xác thực của nó. Loại tuyên bố chung không có bằng chứng dẫn đến định kiến. Nó chính là qua những tuyên bố to tát không được giải thích được kiểu này mà định kiến nảy sinh.
Thật buồn cười khi nói rằng một cái gì đó quan trọng như đặc tính được phát triển thông qua chơi đùa. Nghe có vẻ dễ dàng. Khi mọi người nhìn thấy trẻ em chơi cát hoặc búp bê, họ nói rằng bạn phải tôn trọng những điều này bởi vì chúng (cát, búp bê, việc chơi…) là phương tiện mà đặc tính của đứa trẻ được hình thành. Họ rất sung sướng, hầu như tôn sùng việc chơi đùa này. Nhưng sự tôn kính việc chơi này là một định kiến.
Chúng ta chắc chắn có thể nhận ra rằng trong giai đoạn này của cuộc sống có những hoạt động xây dựng, nhưng những đặc tính này nên được quan sát ở nơi trẻ em ở trong tình trạng tự nhiên, như ở những trẻ em nghèo. Người nghèo không thể mua đồ chơi, như người giàu. Do đó, ở những trẻ em nghèo mà có cuộc sống tự nhiên hơn, chúng ta có thể quan sát những đặc tính thực sự của thời kỳ tạo thành (xây dựng bản thân) này. Người ta thấy rằng những đứa trẻ nhỏ này có khuynh hướng làm việc trong sự chơi của chúng, bắt chước hành động của người lớn. Chúng không xem xét những gì chúng làm để chơi – đó là công việc của chúng. Trẻ em nghèo tham gia vào thế giới của người lớn. Chúng có khả năng. Nếu người mẹ làm bánh, đứa trẻ cũng được cho một ít bột và nước nữa, để em có thể làm bánh; nếu người mẹ đang quét một căn phòng, đứa trẻ có một bàn chải nhỏ và giúp đỡ cô ấy. Chúng giặt quần áo cùng với người mẹ. Đứa trẻ rất, rất hạnh phúc. Tôi đã thấy người đàn ông đẩy xe đẩy ở Ấn Độ và nhiều lần tôi đã nhìn thấy những đứa trẻ nhỏ chạy lại để giúp họ. Ở đây bạn không nhìn thấy những điều như thế bởi vì trẻ em luôn luôn bị đuổi đi. Những người lớn lý luận rằng, bởi vì những đứa trẻ không thể giúp đỡ thực sự, em không nên bận tâm để thử. Ở đây, trẻ em bị đuổi đi khỏi sự giúp đỡ cho công việc người lớn, nhưng ở những nơi có điều kiện tự nhiên, trẻ em tham gia vào tất cả. Thật thú vị khi nhận thấy rằng nơi cuộc sống đơn giản và tự nhiên và nơi các trẻ tham gia vào cuộc sống của người lớn, chúng bình tĩnh và hạnh phúc. Chúng không bị kích động như những đứa trẻ trong nền văn minh của chúng ta – những đứa trẻ không được phép tham gia vào hoạt động của cuộc sống xung quanh chúng.
Sử dụng đôi bàn tay để khám phá xung quanh
Khi quan sát việc chơi (với đồ chơi) của trẻ em giàu có hoặc loại hình hoạt động khác (làm việc) ở những trẻ em nghèo, người ta thấy rằng cả hai loại hoạt động này đều được hướng dẫn bởi trí thông minh – và cả hai đều liên quan đến bàn tay.
Đôi tay có một chức năng liên quan đến trí thông minh và do đó, các hoạt động của trẻ em là các hoạt động tạo thành (xây dựng bản thân). Đứa trẻ cho chúng ta một bài học tuyệt vời rằng – để hình thành và duy trì trí thông minh của chúng ta, chúng ta phải sử dụng bàn tay của chúng ta. Ngày nay chúng ta đã gần như mất đi sự sử dụng của bàn tay. Chúng ta sử dụng bàn tay của chúng ta để viết nhưng thậm chí sau đó chúng ta thường xuyên có một máy đánh chữ (ngày nay máy tính/laptop) làm điều này cho chúng ta. Bàn tay bị xa rời khỏi suy nghĩ. Nó là quan trọng để nhận ra rằng từ ba đến sáu tuổi, trẻ em trong các trường của chúng tôi tham gia vào các hoạt động liên quan đến cả bàn tay và trí óc của chúng. Hoạt động của chúng tiếp tục trong khoảng thời gian dài và phải có ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của mỗi đứa trẻ. Một khi giai đoạn này kết thúc, đứa trẻ cho thấy rằng em đã hình thành đặc tính của mình. Khi sáu tuổi, đứa trẻ được nhận vào trường học (tiểu học). Em có thể nghe lời; em có thể làm theo chỉ dẫn bằng lời nói; em có thể thực hiện các hoạt động nhất định, trong khi em không có khả năng của những điều này lúc em còn ba tuổi. Vì vậy, chúng ta thực sự có thể nói rằng trong giai đoạn này đứa trẻ đã xây dựng bản thân mình thông qua công việc của đôi bàn tay của em.
Thật thú vị để kiểm tra và giải thích những thực tế (facts) này. Chúng ta có thể theo dõi điều gì xảy ra trong các trường học của chúng ta vì chúng ta có thể quan sát trẻ thực hiện các bài tập khác nhau. Trong môi trường chuẩn bị, bởi vì có rất nhiều động cơ khác nhau của hoạt động, chúng ta có thể thấy được bản năng hướng dẫn cuộc sống của đứa trẻ trong giai đoạn này được tiết lộ đầy đủ. Vì các hoạt động (của trẻ) là nghiêm túc tự nhiên, công việc (của trẻ) là nghiêm túc tự nhiên và bạn có thể theo sự phát triển của đứa trẻ từng bước một.
Một cái gì đó đã được tiết lộ mà chưa được biết đến trước đây và ngày nay ít được biết đến. Nó đã được tiết lộ rằng trẻ em không chỉ làm việc nghiêm túc, mà chúng còn có năng lực tập trung vô cùng lớn. Hiện tượng tập trung này chưa được biết đến; nó không thường thấy ở người lớn. Hành động có thể hấp thụ toàn bộ sự chú ý và năng lượng của một đứa trẻ. Nó nâng cao tất cả các năng lực tinh thần, để đứa trẻ hoàn toàn bỏ qua tất cả những gì đang xảy ra xung quanh em. Hoạt động này luôn đòi hỏi sử dụng tay, thực hiện bất cứ công việc nào đang được thực hiện.
Sự tập trung này đã không được nhìn thấy trước đây, ngay cả trong các trường mà Tagore thành lập ở Ấn Độ cho trẻ lớn hơn. Trong trường học của Tagore, kiểu tập trung này đã được tìm kiếm qua sự chiêm ngưỡng nhưng chưa bao giờ thực sự đạt được. Sự tập trung chỉ có thể đạt được với trẻ nhỏ, và chỉ khi bàn tay của chúng đi vào việc chơi. Sử dụng đôi tay sẽ mang lại sự chú ý sâu sắc. Các hỗ trợ trực quan (ở trường của Tagore) đã được sử dụng, chẳng hạn như phim ảnh, để giữ được sự chú ý của trẻ em – nhưng các trợ giúp trực quan đã không thể tạo ra hiện tượng tập trung này (như ở trẻ nhỏ trong môi trường Montessori). Điều đó không xảy ra chỉ đơn giản bằng việc nhìn. Đó phải là hoạt động (trực tiếp), hoạt động một mình, mới có thể tạo ra hiện tượng (tập trung) này. Hoạt động, được thực hiện bởi bàn tay theo hướng dẫn của trí thông minh, có thể thấm hút tất cả các năng lượng tinh thần. Chỉ được nhìn (kiểu giáo dục bằng hình ảnh và lời nói) sẽ không mang lại hiện tượng (tập trung) này (ở trẻ). Làm thế nào để chúng ta có thể tưởng tượng rằng các hỗ trợ trực quan sẽ mang lại sự tập trung này khi các hỗ trợ trực quan không gây ra sự chú ý và thực tế là làm xao lãng sự chú ý. Khi bạn quan sát trẻ em trong một môi trường được trang bị các hỗ trợ trực quan, bạn sẽ thấy trẻ nhìn từ nơi này sang nơi khác và nhanh chóng qua cái tiếp theo. Đây không phải là sự tập trung mà là sự phân tâm.
Một cái gì đó như thế này cũng có thể được nhìn thấy ở người lớn: một sự thiếu trong việc xây dựng tính chất con người của họ. Chúng ta nhìn thấy những người có khiếm khuyết như nói dối, không chú ý, lười biếng, chuyển từ điều này sang điều khác (hay thay đổi, không kiên định), và chúng ta phải nhận ra rằng những lỗi của họ là do một số bất hạnh trong những năm đầu tiên của cuộc đời của họ.
Sự tập trung được tạo ra bằng phương tiện cơ học; nó cần một công cụ để nắm bắt những làn sóng năng lượng tinh thần, giống như nó là cần thiết để có một bộ nhận sóng để nắm bắt sóng điện từ và chuyển thành âm nhạc hoặc lời nói. Sự tập trung là một cái gì đó tập hợp vào một trung tâm, cái gì đó được làm tụ vào nổi bật. Khi ở đó có điểm nổi bật của hoạt động này, một cái gì đó dường như được xây dựng (bên trong trí óc của đứa trẻ).
Bây giờ mục tiêu tự nhiên đã đạt được. Nó có thể được kiểm tra và quan sát. Người ta có thể nói rằng tất cả các chức năng đã được phát triển độc lập ở giai đoạn trước được kết hợp với nhau để tạo thành một khối thống nhất. Trong thời kỳ phôi thai, các cơ quan khác nhau có các chức năng khác nhau được phát triển riêng biệt và khi chúng được phát triển hoàn toàn, giai đoạn phôi thai cuối cùng là giai đoạn trong đó tất cả các cơ quan khác nhau được thống nhất. Khi sự thống nhất này đã xảy ra, cá nhân (con người) được hình thành và hoàn thiện.
Đưa lý luận này vào lĩnh vực tinh thần và bạn sẽ hiểu những gì xảy ra bên trong đứa trẻ. Tất cả các sự xây dựng khác nhau kết hợp để tạo ra sự thống nhất của một cá nhân. Kết quả là đặc tính của đứa trẻ được hình thành. Đây là đặc tính mà mọi người đã nói đến. Nó được tạo ra thông qua hoạt động tạo thành từ ba đến sáu tuổi. Đặc tính của cá nhân được xây dựng và sự xây dựng này đi kèm với việc hoàn thành của tinh thần cá nhân. Tất cả các nhà tâm lý học đều đúng khi họ nói rằng đặc tính của cá nhân được xây dựng thông qua hoạt động của giai đoạn ba đến sáu. Nhưng làm thế nào nó được xây dựng là một vấn đề khác.
Trong tự nhiên, có một trí khôn hướng dẫn sự tạo thành. Khi tự nhiên được đặt sang một bên, thì cá nhân phải được nghiên cứu và hiểu rõ và các phương tiện cần phải có để sự xây dựng đúng đắn có thể đạt được.
Làm việc với một mục đích và hoàn thành công việc
Tôi đã đưa ra nhiều ví dụ về cách trẻ em làm việc. Chúng làm việc với một mục đích và hoàn thành công việc của chúng. Một điều thú vị nữa về cách trẻ em làm việc là tính chính xác của chúng. Tính chính xác này không phải là sự phản chiếu của trí thông minh hay ước muốn, mà là một món quà thật sự của thiên nhiên. Tính chính xác. Không ai từng quan sát thấy điều này ở trẻ nhỏ trước đây. Trẻ em sẽ làm một điều cẩn thận đến chi tiết cuối cùng. Chúng làm các bài tập với sự chính xác ngày càng tăng. Nếu chúng ta muốn làm chúng quan tâm, chúng ta phải cung cấp cho chúng một cái gì đó cho phép chúng làm việc có tính chính xác. Đây không phải là việc chơi. Động cơ tinh thần của trí óc và các cơ quan vận động, cùng với các phương tiện trong môi trường, có thể mở ra những năng lực có sẵn trong tự nhiên của trẻ. Có bao nhiêu người lớn là chính xác? Rất ít. Điều gì đang thiếu trong họ? Có bao nhiêu người lớn bắt đầu một dự án lâu dài vẫn tập trung vào công việc của họ cho đến khi nó thực sự hoàn thành? Chúng ta có thể nói rằng họ không có những đặc tính mạnh mẽ. Những người trưởng thành không thể thực hiện được một công việc nào đó là (những cá nhân) yếu. Chúng ta không thể tin tưởng vào những người không làm việc chính xác. Phải có cái gì đó thiếu trong sự tạo thành của những con người này. Mọi người ngày nay đều thiếu gì đó. Thật là kỳ lạ khi nói rằng tất cả những người lớn đều không bình thường. Trẻ em phải tạo ra sức mạnh tập trung và chính xác thông qua làm việc trong môi trường. Nó không phải là một món quà tự nhiên; nó được hình thành trong thời kỳ phát triển này, giai đoạn này của sự hình thành con người, trong độ tuổi khi tự nhiên cung cấp cho những mục đích đặc biệt này. Đây là sức mạnh của thời điểm, không ai có thể làm điều đó sau đó. Trẻ em có khả năng làm những gì chúng ta không thể làm được.
Nếu chúng ta quan sát trẻ em, chúng ta sẽ thấy rằng khi một đứa trẻ đã hoàn thành một công việc lớn với sự chính xác, chúng sẽ bắt đầu làm lại từ đầu. Chúng làm việc mà không có mục đích bên ngoài. Nếu chúng làm sạch đồ đồng và đánh bóng nó cho đến khi nó lấp lánh, một người lớn sẽ nghĩ rằng nó là hoàn hảo và công việc đã hoàn thành, nhưng đứa trẻ sẽ làm sạch nó lại nhiều lần với cùng độ chính xác như vậy. Mục đích của chúng không phải là để làm sạch đồ đồng. Chúng có một mục đích nội tại, một mục đích bên trong – (chính là) việc xây dựng tính chất con người. Trẻ xây dựng sự thống nhất về tính chất con người của mình với sức sống mãnh liệt. Chúng ta phải cho em phương tiện để làm việc này.
Khi đứa trẻ làm việc mà không có mục đích bên ngoài, chúng ta gọi đó là chơi. Chúng ta phải nhận ra mục đích bên trong của đứa trẻ và sự thống nhất về tính chất con người này chỉ có thể thực hiện ở tuổi này. Nếu không có gì kích thích, người đó sẽ kết thúc bằng một trí óc lang thang, không thể hoàn thành bất cứ điều gì, thất thường, yếu đuối, không vui, không thỏa mãn, khích động – anh ta sẽ không có sự hợp nhất. Bạn không thể thỏa mãn một người không xây dựng đặc tính của mình, người không tồn tại như một con người. Bi kịch của tính chất con người của con người là những khiếm khuyết này vẫn tồn tại suốt cuộc đời. Bạn có thể cố gắng để thỏa mãn một người thất thường bằng cách cho anh ta nhiều thứ, nhưng dù bạn cho anh ta nhiều bao nhiêu thì anh ta vẫn luôn không hài lòng. Chúng ta không bao giờ nhìn thấy ai hoàn toàn hài lòng. Sự hài lòng (hoàn toàn & thực sự) bên trong này chỉ thấy ở trẻ em.
Khi trẻ không nghe theo, không phải mẹ của mình, mà là tự nhiên, khi chúng không có đủ phương tiện và cơ hội để tạo nên đặc tính của mình, sự thiếu hụt đặc tính sẽ xuất hiện sau đó; nó sẽ hiển thị ở trường trung học, trong hôn nhân và trong đời sống xã hội của chúng.
Thật thú vị khi thấy hiện tượng tập trung ở trẻ em khi chúng được tạo cơ hội đúng đắn để tự luyện tập. Những người nhìn thấy điều này nói rằng đặc tính của những đứa trẻ này đã thay đổi, nhưng điều thực sự xảy ra là chúng đã có cơ hội hình thành đặc tính của chúng. Những đứa trẻ này đã tập trung tất cả các khả năng vào một thể thống nhất; sau đó chúng đã trở thành những con người. Khi chúng ta cung cấp cho con cái của chúng ta những phương tiện và cơ hội trong trường học, chúng ta biết rằng chúng sẽ thay đổi theo nghĩa này: trẻ em rối loạn, phá hoại, yêu thích sự kỳ quái trở nên bình tĩnh và hạnh phúc. Đó là điều kỳ diệu. Chúng như là những đứa trẻ mới được sinh ra. Chúng bắt đầu tồn tại trong khi trước đó chúng không như vậy. Những đứa trẻ nhút nhát, quá quấn (ai đó) trở nên thanh thản và không sợ hãi; chúng không còn phụ thuộc vào người mẹ hoặc người chăm sóc nữa. Mỗi đứa trẻ bắt đầu mất đi những khuyết tật (tinh thần) mà đến từ giai đoạn đầu tiên của cuộc đời (0-3 tuổi).
Trẻ em khó chịu chỉ khi chúng có khiếm khuyết. Một đứa trẻ khó chịu là người không hài lòng, người làm phiền người khác, người phá hoại, vv. vì không có trật tự bên trong. Sau đó, em đã được chữa trị, thực sự chữa khỏi. Em ấy sẽ bình tĩnh và hạnh phúc. Hãy tưởng tượng nó phải kỳ diệu thế nào để trở thành một thể thống nhất, để được là một người (một mảnh thống nhất) khi bạn đã từng là các mảnh ghép nhỏ. Một tâm hồn vỡ trở thành hoàn thiện; mọi bệnh tật biến mất. Chúng ta thấy hiện tượng tuyệt vời của trẻ em làm việc tập trung thực sự, bình yên, và không bị gián đoạn trong môi trường thích hợp, một môi trường với nhiều cơ hội cho hoạt động thu hút sự chú ý của trẻ.
Trẻ em được chuyển đổi. Chúng trở thành các cá nhân. Chúng trở thành những cá nhân không có khuyết tật. Những đứa trẻ mới này phát triển đặc tính cá nhân của chúng và điều này là cần thiết cho mọi con người. Đây là giai đoạn phát triển và hình thành tính chất cá nhân của một cá thể. Khi giai đoạn này kết thúc, bất cứ điều gì bị dị tật có thể không được thiết lập đúng. Nó giống như khi một xương bị gãy. Nếu một xương bị gãy được đặt vào đúng thời điểm, nó sẽ tái hợp và trở thành một xương lành lặn. Nếu nó không được đặt đúng, nó sẽ bị biến dạng và một cuộc phẫu thuật và rất nhiều đau đớn sẽ là cần thiết (để chỉnh lại) và thậm chí nó không thể phục hồi hoàn toàn. Những dị dạng về đặc tính (con người) mang lại nhiều đau khổ. Chúng ta có thể thử và giúp một người lớn phát triển sai cách, nhưng đã là quá muộn. Thật dễ dàng để giúp đỡ đứa trẻ. Khi chúng ta trao cho đứa trẻ sự trợ giúp đúng đắn, nó hoạt động như phép thuật.
Trong cuốn sách của tôi, Bí mật của thời thơ ấu, tôi trích dẫn thư nhận được từ những giáo viên đầu tiên được tôi đào tạo, giáo viên ở New York, Paris, Sydney và Italy. Các giáo viên này không biết sự tồn tại của nhau nhưng tất cả họ đều viết cho tôi và báo cáo gần như cùng một điều. Họ mô tả những lớp học của họ bị rối loạn như thế nào lúc ban đầu, không thể làm gì được vì bọn trẻ đã phá vỡ mọi thứ như thế nào và sự hỗn loạn đó là gì. Sau đó họ kể, sau một thời gian, cùng một đứa trẻ trở nên bình tĩnh và bắt đầu làm việc nghiêm túc như thế nào. Những đứa trẻ này đã trở thành ‘chủ nhân của chính chúng’. Chúng dường như là những nhân chất sơ sinh. Chúng mất đi những khuyết tật của mình và trở nên vui vẻ và bình tĩnh; chúng đã hoàn toàn biến đổi. Không giáo viên nào có thể làm điều này. Đây là công việc của tự nhiên khi trẻ em được tạo cơ hội làm việc trong môi trường thích hợp.
Bí mật của thời thơ ấu – Maria Montessori
Dịch bởi May Sóc Children’s House
